Δύο από τα σημαντικότερα περιοδικά φαινόμενα που συμβαίνουν σε κάποιο τμήμα του πλανήτη μας είναι το el nino και το la nina. Τα φαινόμενα αυτά ακολουθούν το ένα το άλλο με περιοδικότητα 2 έως 5 χρόνια κατά μέσο όρο και το φαινόμενο αυτό εκδηλώνεται στην ευρύτερη περιοχή του ειρηνικού ωκεανού γύρω από τον ισημερινό.
Κατά το φαινόμενο el nino όπως βλέπετε στη χαρακτηριστική εικόνα η συγκεκριμένη περιοχή σταδιακά θερμαίνεται κατά 1-3 βαθμούς κελσίου κατά μέσο όρο. Όταν η θέρμανση αυτή διάρκεσει αρκετούς μήνες τότε κατατάσσεται σαν πραγματικό φαινόμενο αναλόγως της απόκλισης της θερμοκρασίας και μπορεί να είναι ελαφρύ μέτριο ή ισχυρό el nino. Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει πάρα πολύ τις γύρω περιοχές κατά πρώτο λόγο ενώ οι επιδράσεις του επεκτείνονται και στο μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής της ανατολικής και νότιας Ασίας και νότιων τμημάτων της Αφρικής. Επιδράσεις υπάρχουν και στην Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη ενώ στη χώρα μας χωρίς να είναι πολύ έντονες αυτές συνήθως παρατηρούνται κάποιους από τους μήνες που διαρκεί το φαινόμενο.
Από την άλλη μεριά όταν έχουμε σταδιακή ψύχρανση της συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής πάλι κατά 1-3 βαθμούς κελσίου τότε το φαινόμενο ονομάζεται la nina. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε αντιστροφή των θαλάσσιων ρευμάτων με αποτέλεσμα αυτή τη φορά η επίδραση να έχει αντίστροφα αποτελέσματα στην ευρύτερη περιοχή και πάλι να επηρεάζεται κατά μεγάλο βαθμό ολόκληρη η Αμερική η ανατολική και νότια Ασία η Ωκεανία και τμήματα της κεντρικής και νότιας Αφρικής. Μικρότερες αλλά εμφανεις επιδράσεις υπάρχουν και στην Ευρώπη αλλά και στα υπόλοιπα τμήματα του πλανήτη που δεν αναφέρονται πιο πάνω.
Οποιοδήποτε από τα δύο φαινόμενα και αν συμβαίνει θα πρέπει οι θετικές ή αρνητικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας του νερού της θάλασσας να διαρκέσουν για αρκετούς μήνες ώστε το φαινόμενο να πάρει ”σάρκα και οστά”. Υπάρχουν και κάποιες περίοδοι αρκετών μηνών πολλές φορές κατά τους οποίους η απόκλιση της θερμοκρασίας της θάλασσας είναι πολύ μικρή είτε προς το θερμό είτε με προς το ψυχρό και έτσι αυτή τις περιόδους τις χαρακτηρίζουμε ουδέτερες. Συνήθως οι ουδέτερες περίοδοι περισσότερο συμπεριφέρονται σαν ελαφρύ la nina παρά σαν ελαφρύ el nino.
Επίσης πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τουλάχιστον για το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και της χώρας μας ότι όσο πιο ισχυρά είναι τα συγκεκριμένα φαινόμενα τόσο και πιο πολλές πιθανότητες υπάρχουν να επηρεαστούμε πιο έντονα και πιο αξιόλογα. Επίσης η τρομακτική άνοδο της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής κρίσης τα τελευταία 5 με 10 χρόνια έχει δείξει ότι δεν παρουσιάζονται πολύ έντονες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας κατά τα δύο φαινόμενα ειδικά στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Έχουμε δηλαδή συνεχόμενα ζεστά καλοκαίρια είτε με το ένα είτε με το άλλο φαινόμενο και θα πρέπει σε λίγο μεγαλύτερο βάθος χρόνου να εξετάσουμε αν είναι μία μόνιμη κατάσταση ή όχι. Η διαφορά που δεν βρίσκουμε στη θερμοκρασία τουλάχιστον τα τελευταία αρκετά χρόνια φαίνεται ότι διατηρείται ακόμα από άποψη βροχοπτώσεων και ανάπτυξης βαρομετρικών χαμηλών στη Μεσόγειο θάλασσα.
Ξεκινώντας και περιγράφοντας την σημερινή κατάσταση έχουμε να πούμε ότι ερχόμαστε από ένα ισχυρό el nino που κορυφώθηκε την περίοδο του χειμώνα με σταδιακή εξασθένηση στη συνέχεια ενώ το φετινό καλοκαίρι αλλά και φθινόπωρο που έρχεται θα βρισκόμαστε σε ουδέτερη φάση.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι όταν βρισκόμαστε σε ουδέτερη φάση είναι ακόμα πιο μικρή η επίδραση που μπορεί να υπάρχει στη χώρα μας για αυτό και όλα τα προγνωστικά μοντέλα έχουν μεγάλες δυσκολίες στο να αποκρυπτογραφήσουν τον καιρό του φθινοπώρου πόσο μάλιστα του χειμώνα που θα έρθει. Επίσης πρέπει να πιστώσουμε στο ευρωπαϊκό προγνωστικό μοντέλο την τρομακτική ικανότητα που έχει μακραν από τα υπόλοιπα να αντιληφθεί το ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά. Από τον περσινό κιόλας χειμώνα τα πρώτα στοιχεία που υπήρχαν ήταν ότι ο χειμώνας 2024-25 θα είχε la nina κατά πολύ μεγάλο ποσοστό. Αυτό μόνο το ευρωπαϊκό προγνωστικό μοντέλο το αμφισβήτησε και όσο περνάνε οι μήνες φαίνεται ότι και τα υπόλοιπα προγνωστικά προϊόντα πηγαίνουν προς αυτό το μοτίβο του να μην έχουμε τελικά la nina τουλάχιστον για τους επόμενους 5 με 8 μήνες αλλά να βρεθούμε τελικά σε ουδέτερο enso. Με βάση λοιπόν τα τελευταία προγνωστικά δεδομένα που υπάρχουν φαίνεται ότι η ουδέτερη φάση του φαινομένου θα παραμείνει και το φθινόπωρο αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα που έρχεται.
Λαμβάνοντας υπόψη λοιπόν αυτό σαν το πιο πιθανό σενάριο και γυρίζοντας πίσω και μελετώντας όλα τα χρόνια που το φθινόπωρο και ο χειμώνας βρέθηκαν σε ουδέτερο enso έχουμε να δώσουμε κάποιες στατιστικές εκτιμήσεις όσο αφορά τη θερμοκρασία αλλά και τις βροχοπτώσεις στη χώρα μας.
Φθινόπωρο 2024.
Θερμότερο του κανονικού 45-55% με έμφαση στα δυτικά κεντρικά και βόρεια
Κανονικό 25-40% με έμφαση στα ανατολικά και νότια
Ψυχρότερο του κανονικού 20-25%
Ξηρότερο του κανονικού 30-50% με έμφαση στα ανατολικά νότια και βόρεια
Κανονικό 40-55% με έμφαση στα ηπειρωτικά
Υγρότερο του κανονικού 10-30% με έμφαση στα βορειοδυτικά
+++++++++++++++++++++
Χειμώνας 2024 2025.
Θερμότερος του κανονικού 40-55 % με έμφαση στα ανατολικά και νότια
Κανονικός 10-30% με έμφαση στα δυτικά και βόρεια
Ψυχρότερος του κανονικού 35-45% με έμφαση στα ηπειρωτικά
Ξηρότερος του κανονικού 30-40% με έμφαση στα δυτικά κεντρικά και βόρεια
Κανονικός 30-50% με έμφαση στα κεντρικά και νότια
Υγρότερος του κανονικού 30-45%
++++++++++++++++++++++
Από τα παραπάνω βλέπουμε ότι δεν υπάρχουν πολύ έντονες συσχετίσεις ώστε να έχουμε ξεκάθαρα δεδομένα για το πού θα πάει το πράγμα.
Για το φθινόπωρο οι περισσότερες πιθανότητες είναι να έχουμε κανονικό έως θερμότερο του κανονικού από άποψη θερμοκρασίας. Για τις βροχοπτώσεις περισσότερες πιθανότητες συγκλίνουν σε κανονικές βροχοπτώσεις ή και λιγότερες από τις κανονικές στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας.
Για το χειμώνα η κατάσταση είναι πιο μπερδεμένη αφού υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες να είναι είτε θερμότερος του κανονικού ή ψυχρότερος του κανονικού με τις πιθανότητες να είναι κανονικός να είναι πολύ λίγες. Θα πρέπει λοιπόν να περιμένουμε να δούμε και άλλες παραμέτρους όταν θα πλησιάσουμε στο χειμώνα για να δούμε προς τα που θα πάει τελικά. Για τις βροχοπτώσεις έχουμε τον απόλυτο διαμοιρασμό με ποσοστά κοντά στο 30 με 35% και για τις τρεις κατηγορίες. Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι όταν είχαμε ουδέτερες καταστάσεις δεν υπήρχε σαφής τάση για τις βροχοπτώσεις του χειμώνα και θα πρέπει να περιμένουμε έως το Νοέμβριο και άλλα προγνωστικά δεδομένα και δείκτες για να δούμε πού θα πάμε τελικά.
